Tužna slika memorijalnog kompleksa Boško Buha
Za Jabuku, naselje u opštini Prijepolje, svi su čuli zahvaljujući narodnom heroju, partizanu-detetu Bošku Buhi koji je boreći se za slobodu budućih pokoljenja poginuo baš na ovom mestu.
Pre više od pet decenija podignut je memorijalni kompleks sa njegovom bistom i spomen-domom kao i poprsjima osam narodnih heroja – omladinaca iz republika i pokrajina koji su tokom Drugog svetskog rata dali živote za slobodu. Nekada veoma posećenja destinacija danas je pusta a dom Boška Buhe potpuno ruiniran. Uspomena na one koji su bili ’’mali za vojnike a veliki za junake’’ izgleda tužno.
- Tih sjajnih godina ovde je dolazila Jugoslavija u malom, brojne ekskurzije iz svih krajeva zemlje, na hiljade djaka, stotine turista, a sada je pusto. Devedesete su i na Jabuci ostavile trag, a osnovni razlog zašto niko ništa ne preduzima su nerešeni imovinsko pravni odnosi. –kaže istoričar, Slavoljub Pušica, direktor Muzeja u Prijepolju.
Tadašnja odlična poseta ovom memorijalnom kompleksu uticala je na odluku opštine Prijepolje da preda smeštajne kapacitete i ceo prostor na upravljanje najvećoj turističkoj organizaciji u Srbiji „Putnik”, kako bi se pokrenuli novi sadržaji, bazen za decu, tereni. Raspadom Jugoslavije posrnuo je i kompleks na Jabuci. Rat je uslovio dolazak oko petstotina izbeglih lica u ovaj dom. Njihovim odlaskom, smeštajni kapaciteti na Jabuci zatvoreni su, zbog dotrajalosti. Propao je dom Boška Buhe, ruinirani su paviljoni u omladinskom naselju kao i hotel. Rešenja nema jer je ”Putnik”, nezvanično, prodao sve kapacitete nekom drugom licu, a do sada nije ustanovljeno kome.
A sve je na Jabuci, gde je sada i granični prelaz Srbije i Crne Gore, počelo od sećanja na najmlađeg bombaša Boška Buhu. On je sa porodicom, tokom rata, iz Hrvatske izbegao od ustaškog terora u Srbiju i potom postao jedan od najpoznatijih pionira partizana. Poginuo je 27. septembra 1943. na Jabuci. Sahranjen je na groblju u Pljevljima. Pioniri Pljevalja i Prijepolja pokrenuli su 1959. godine inicijativu da se u znak sećanja na njega i druge mlade borce pokrene akcija sakupljanja ‘’pionirskog dinara’’ kako bi se sagradio spomen-dom s imenom ovog narodnog heroja. Interesovanje je bilo ogromno i dom je podignut 1966. godine. Od tada, do raspada Jugoslavije, ovde su se svakog 27. septembra organizovale memorijalne svečanosti. 1971. godine postavljen je bronzani spomenik Buhi na najvišoj koti Jabuke. Visoravan je postala jedno od najposećenijih istorijskih mesta u bivšoj SFRJ. U okviru kompleksa oformljeno je i omladinsko naselje za brigadire, graditelje barske pruge u Limskoj dolini, kroz koje je za pet godina prošlo preko 14.000 mladića i devojaka svrstanih u 240 brigada. Od 1973.godine tu je i Aleja heroja, s bistama narodnih heroja iz svih tadašnjih republika i pokrajina.-navodi Pušica i dodaje da je ponosan što u ova turbulentna vremena ni jedna bista nije oskrnavljena iako su tu Srbi, Albanci, Hrvati, Slovenci, …
Od uspomene na neustrašive pionire koji su život dali za ovu zemlju ostala je netaknuta jedino muzejska postavka koja je smeštena u jednom od paviljona omladinskog naselja. Danas je interesovanje za nju, izetno slabo.
Memorijalni centar „Boško Buha” od 1986. godine ima status nepokretnog kulturnog dobra od izuzetnog značaja, za koji je nadležan Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. Trideset godina niko ništa nije učinio da se problem vlasništva reši a spomen kompleks renovira.
Najveća poseta posle 1991. godine desila se 2016. godine kada je ovde obeleženo 45 godina od izgradnje barske pruge. Omladinci koji su tada svakodnevno boravili u omladinskom naselju, nisu mogli da veruju kako to sada izgleda. Po selu se priča da je ceo kompleks prodat nekom Rusu i tu se gubi trag.
Ukoliko se reše imovinsko-pravni odnosi postoji velika šansa da se obnove i smeštajni kapaciteti na Jabuci.
- Siguran sam da turistička Jabuka s ovim kompleksom ima svoju budućnost, te da će opština Prijepolje i ministarstva Vlade Srbije podržati obnovu svega što je sačuvano na Jabuci – uveren je Slavoljub Pušica.
