Na Čemernu postavljen vojnički krst i kamen temeljac za spomen kapelu

Na najvišem vrhu planine Čemerno, juče je služen parastos izginulim borcima srpske kraljevske vojske u bici na ovoj planini, novembra 1915. i poginulima u oslobodilačkim ratovima Srbije od 1912. do 1918. godine. Postavljen je vojnički krst i kamen temeljac buduće spomen kapele i memorijalnog kompleksa koji će graditi narednih godina. Osim sveštenstva Srpske pravoslave  crkve  i predstavnika vojske,  ovom događaju  prisustvavli su, predsednik opštine Ivanjica, Zoran Lazović i njegov zamenik Momčilo Mitrović, predstavnici grada Kraljeva  kao  i čelni ljudi opštine Berane u Crnoj Gori. Okupio se i značajan broj meštana.

Obeležavanje važnog datuma u istoriji srpskih ratova protiv neprijatelja organizovao je grad Kraljevo, koji je od JP “Srbijašume” na korišćenje dobio parcelu od četiri hektara, baš na mestu gde se i odigrala velika bitka protiv Austrougarske vojske koja je u ogromnoj meri određivala sudbinu vrhovne komande, kralja, vojske i civilnog stanovništva, koji su se nalazili u Raški, na putu prema Crnoj Gori i golgoti Albanije.

• Gradsko veće grada Kraljeva na čelu sa gradonačelnikom dr Predragom Terzićem, bezrezervno podržavaju ovu aktivnost i nema nikakve sumnje da će vojnička spomen kapela biti sigurno izgrađena, upravo na ovom mestu sa kojeg se vide dve naše najveće svetinje, manastiri Studenica i Žiča. Ovo mesto postaće svetilište na kome će se buduće generacije učiti negovanju tradicije oslobodilačkih ratova i uzdizati naša nacionalna svest. Svi mi koji smo danas došli ovde na ovo sveto mesto, iskazujemo preko potrebno nam narodno, crkveno i državno jedinstvo. Obećavam da ćemo dogodine parastos služiti u izgrađenoj vojničkoj spomen kapeli– rekao je pukovnik Radoje Tomašević, koordinator Odbora za izgradnju kapele i član Gradskog veća grada Kraljeva.

Prema projektu izgradnje spomen kapele sa krstom, koji obuhvata i dovođenje struje i vode, koštaće oko 5.000.000 dinara. Iz više pravaca prema Čemernu biće popravljeni i seoski putevi koji su u prilično lošem stanju.

Prilikom služenja parastosa, juče su prvi put pročitana i imena poginulih iz ovih krajeva u bici na Čemernu. Do sada su izvršena obimna istraživanja borbi na ovim prostorima, a jedan od istraživača je i artiljerijski major u penziji Rade Vukosavljević koji je održao predavanje o borbama na Čemernu i okolini. Tom prilikom on je govorio o tadašnjem položaju naše i neprijateljske vojske i naporima da se Austrougari zaustave u prodoru prema ibarskoj dolini.

Projekat za izgradnju vojničke spomen kapele je urađen i odobren od nadležnih institucija, a na Čemernu ga je juče prezentovao njegov autor, arhitekta. Aleksandar Maričić.

Prema nepotpunim i još uvek nezvaničnim podacima, u bici na Čemernu poginulo je više od 1.000 srpskih vojnika i 625 Austrijanaca. Žrtva je bila velika, ali je bitka uspela da zaustavi neprijatelja u prodoru. U suprotnom, kralj, vrhovna komanda i glavnina vojske bili bi uvučeni u obruč i uništeni.

Tek sto godina posle, iz istorijskih izvora izranja bitna na Čemernu kao jedna od važnijih u Velikom ratu koji je srpska vojska vodila da zaštiti odstupnicu prilikom povlačenja prema Krfu. Bila je gotovo zaboravljena, kao i tela poginulih vojnika koja su razasuta ostala na ovoj planini, bez kosturnice, dostojnog obeležja i dužnog pijeteta.

Na takozvanom jugozapadnom frontu, koji se protezao od Aleksandrovca do Ivanjice, bile su Prva i Druga armija srpske vojske sa oko 36.000 ljudi. Na Čemernu je bilo stacionirano 17.600 vojnika, a oko 4.500 volova i konja vuklo je topove. U okršajima sa neprijateljem borili su se Užička vojska, Studenički odred, drugo i trećepozivci iz Užica, Kosjerića, Požege, Arilja i manjim delom iz Ivanjice. Najveći broj poginulih bio je u rovovima ispod najvišeg vrha ove planine.

Bitka na Čemernu bila je poslednja odbrana glavnine vojske i vrhovne komande na čelu sa kraljom Petrom, kojoj je prethodilo nekoliko manjih sukoba na Troglavu, Jelici, Vranovcu i drugim mestima na potezu od Kraljeva ka Studenici. Na Čemernu su i danas vidljivi ostaci rovova, koji svedoče o stradanju srpskih odreda.